อย่างที่เราทราบกันดีว่า สิ่งมีชีวิตแทบทุกชนิดบนโลกใบนี้จำเป็นต้องใช้ออกซิเจนในการดำรงชีวิตซึ่งจะขาดไปไม่ได้ แต่ยังมีสิ่งมีชีวิตชนิดหนึ่งที่พิเศษไปกว่าใคร เพราะมันสามารถอยู่รอดได้โดยไม่ต้องใช้ออกซิเจน
Henneguya salminicola คือปรสิตที่มีลักษณะคล้ายลูกอ๊อดที่อยู่ในปลาแซลมอน นักวิจัยได้นำมันไปตรวจสอบด้วยกล้องจุลทรรศน์และพบเห็นความผิดปกติบางอย่าง เนื่องจากมันไม่มีจีโนมของ “ไมโทคอนเดรีย” ออร์แกแนลล์ของเซลล์อย่างหนึ่งมีขนาดเล็กมากที่เป็นแหล่งผลิตพลังงานให้กับเซลล์
ในตอนแรก นักวิทยาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเทลอาวีฟคิดว่ามันเป็นความผิดพลาด ดังนั้นพวกเขาจึงทำการตรวจสอบมันอีกครั้งและยืนยันว่า ปรสิตชนิดนี้ไม่มีจีโนมของไมโทคอนเดรียจริง นั่นหมายความว่ามันไม่สร้างพลังงานเฉกเช่นเดียวกับสิ่งมีชีวิตอื่นที่มนุษย์รู้จัก
แม้ว่าสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวอื่น ๆ เช่น อะมีบาและเชื้อราจะสามารถพัฒนาความสามารถในการอยู่รอดในสภาพแวดล้อมที่ไม่ใช้ออกซิเจนได้ แต่ไม่มีสัตว์ชนิดใดทำได้ ซึ่ง Henneguya salminicola เป็นเพียงสัตว์ชนิดเดียวที่มีคุณสมบัตินี้ แม้ว่ามันจะมีเซลล์น้อยกว่า 10 เซลล์ก็ตาม
ศาสตราจารย์โดโรธี ฮูชอน หนึ่งในผู้เขียนงานวิจัยกล่าวว่า “แนวคิดโดยทั่วไปในระหว่างการวิวัฒนาการ สิ่งมีชีวิตจะมีความซับซ้อนมากขึ้นเรื่อย ๆ และสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวหรือแค่เพียงไม่กี่เซลล์ก็คือบรรพบุรุษของสิ่งมีชีวิตที่ซับซ้อนขึ้น”
“แต่เจ้าตัวนี้ มันเป็นสัตว์ที่มีกระบวนการวิวัฒนาการตรงกันข้าม เพื่อที่จะอาศัยอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ปราศจากออกซิเจน มันสละยีนที่ไม่จำเป็นที่ช่วยรับผิดชอบต่อการหายใจแบบใช้ออกซิเจน และกลายเป็นสิ่งมีชีวิตที่เรียบง่ายยิ่งขึ้น”
ถึงแม้จะฟังดูประหลาดแต่ Henneguya salminicola ก็เป็นที่รู้จักมานานมากแล้วโดยมันเป็นญาติห่าง ๆ ของแมงกะพรุนที่อาศัยอยู่ในกล้ามเนื้อของปลาแซลมอนและปลาเทราต์ซึ่งทำให้เกิดเป็นก้อนสีขาวเล็ก ๆ แต่นักวิจัยเพิ่งมาค้นพบเมื่อเร็ว ๆ นี้ว่ามันเป็นสัตว์ชนิดแรกบนโลกที่อยู่ได้โดยไม่ต้องพึ่งพาออกซิเจน
นักวิจัยเชื่อว่าสภาพแวดล้อมแบบนี้เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้ไมโทคอนเดรียของมันหายไป เนื่องจากเป็นที่ทราบกันดีว่ากล้ามเนื้อปลาเป็นสภาพแวดล้อมที่มีออกซิเจนต่ำ ดังนั้นปรสิตชนิดนี้จึงปรับเปลี่ยนตัวเองเพื่อผลิตพลังงานด้วยวิธีอื่นที่ไม่ใช้ออกซิเจน
แต่สิ่งที่ให้พลังงานแก่ปรสิตชนิดนี้ยังคงเป็นปริศนา ถึงแม้ว่านักวิจัยจะพยายามถอดรหัสพันธุกรรมของพวกมันแต่พวกเขาก็ยังขาดข้อมูลทางพันธุกรรมที่แสดงให้เห็นว่า พวกมันไม่จำเป็นต้องหายใจแบบใช้ออกซิเจนตามปกติ
ในขณะที่นักวิจัยบางคนเชื่อว่า Henneguya salminicola อาจดึงพลังงานจากเซลล์ปลาแซลมอนที่อยู่รอบ ๆ ออกมา บางคนก็สันนิษฐานว่ามันอาจไม่ใช้ออกซิเจนในการหายใจ ซึ่งหมายความว่าไม่ต้องการออกซิเจนรูปแบบใด ๆ เพื่อทำให้มันดำรงชีวิตอยู่ได้เหมือนกับสิ่งมีชีวิตชนิดอื่นบนโลก
ถึงแม้ว่าจะมีการโต้เถียงกันเกี่ยวกับความสามารถพิเศษของปรสิตชนิดนี้ แต่สิ่งที่เราปฏิเสธไม่ได้ก็คือการค้นพบนี้ได้เปลี่ยนวิธีคิดของเราเกี่ยวกับวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต และมันอาจเป็นสิ่งที่พิสูจน์ได้ว่า อาจมีสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่บนดาวเคราะห์ที่ไหนสักแห่ง ที่วิวัฒนาการขึ้นมาในสภาพแวดล้อมที่ไม่มีออกซิเจนได้เช่นกัน
ที่มา : odditycentral | เรียบเรียงโดย เพชรมายา
