มีสัตว์หลายชนิดที่วิวัฒนาการร่างกายตัวเองให้เปลี่ยนแปลงไปเพื่อความอยู่รอด และหนึ่งในนั้นก็คือ ‘มด’ ที่มีการวิวัฒนาการตัวมันเอง ในแบบที่เราคาดไม่ถึง
มดหัวประตู คือมดทหารที่มีหัวที่มีลักษณะเหมือนโล่ป้องกันภัย ที่พอดิบพอดีกับทางเข้ารังของมันจนเกือบสนิท มดเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นเหมือนยามเฝ้าประตูที่คอยปกป้องรังของมันจากแขกไม่ได้รับเชิญ
มดหัวประตูไม่ใช่มดสายพันธุ์ใดสายพันธุ์หนึ่ง ซึ่งพวกมันสามารถพบได้ในมดหลายสกุล เช่น Cephalotes และ Carebara โดยพวกมันมีการวิวัฒนาการมานานนับล้าน ๆ ปี เพื่อปรับเปลี่ยนตัวเองให้มีหน้าที่ป้องกันภัยจากศัตรูภายนอก
Cephalotes หรือ Turtle Ant จะมีหัวที่มีขนาดใหญ่ กลม และเว้าเล็กน้อย มันเกิดมาเพื่อใช้หัวของมันทำหน้าที่อุดเข้าไปในรูทางเข้าบนต้นไม้เพื่อป้องกันตัวเองจากพวกแมลงอื่น ๆ
ถึงแม้ว่าอุโมงค์บนต้นไม้จะเป็นอาณานิคมที่น่าอยู่ของพวกมด แต่มันก็ดึงดูดปัญหาได้มากมาย โดยมดหัวประตูคือผู้ที่จะคอยป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาขึ้น พวกมันจะคอยไล่ผู้บุกรุกอย่างสัตว์นักล่า ปรสิต หรือแม้แต่มดด้วยกันเอง
“ถ้าคุณอาศัยอยู่ในอุโมงค์แคบ ๆ แบบนั้น หากมีสิ่งใดบุกเข้ามา คุณจะติดอยู่ในนั้นทันที” สตีฟ ยาโนเวียก นักวิทย์จากมหาวิทยาลัยหลุยส์วิลล์กล่าว “มันเป็นวิธีป้องกันตัวเองที่ไม่รุนแรงก้าวร้าว”
Cephalotes ไม่มีเหล็กในซึ่งแตกต่างจากศัตรูของมันจำนวนมาก นั่นจึงทำให้พวกมันไม่ใช่นักสู้ที่น่าเกรงขาม สิ่งนี้ทำให้มดหัวประตูมีความสำคัญต่ออาณานิคมอย่างมาก เพราะความปลอดภัยของมดทุกตัวในรังล้วนขึ้นอยู่กับมดหัวประตูเท่านั้น
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ Cephalotes ไม่ได้อยู่ในโหมด ‘หัวประตู’ ตลอดเวลา เมื่อคุณมองเข้าไปที่รังคุณจะเห็นรูทางเข้าเป็นปกติ แต่ทันทีที่พวกมันสัมผัสได้ถึงอันตราย หรือฟีโรโมนของศัตรู หัวประตูก็จะทำงานทันที
มดหัวประตูบางชนิดจะมีรูพรุนบนหัวที่เต็มไปด้วยเส้นใยที่พันกันคล้ายกับเชื้อรา แต่นั่นก็คือจุดแข็งที่ทำให้มันพรางตัวได้ดียิ่งขึ้น
สก็อต พาเวลล์ จากมหาวิทยาลัยจอร์จ วอชิงตัน ผู้ศึกษาพฤติกรรมของมดหัวประตูพบว่า ลักษณะของหัวที่เหมือนกับโล่นี้ไม่ได้ช่วยป้องกันความเสียหาย หัวของมันยังคงเต็มไปด้วยแผลลึกที่เกิดจากการจู่โจม
“ศัตรูหรือนักล่าบางชนิดอาจกัดและเคี้ยวมดหัวประตู หรือพยายามดึงพวกมันออกมา แต่พวกมันแบกรับหน้าที่อันยิ่งใหญ่เอาไว้ด้วยการเอาหัวอุดไปบนรูตลอดทั้งวัน” สก็อตกล่าว
เขาได้ทำการทดลองโดยพยายามผลักหัวของมดที่อุดรูด้วยคีมโลหะ แต่พบว่ามันจะเจาะผ่านหัวของมันก่อนที่จะทำให้มันขยับได้ นั่นหมายความว่า พวกมันยอมสละชีวิตตัวเองเพื่อหน้าที่อันยิ่งใหญ่ ดีกว่าปล่อยให้รังต้องตกอยู่ในอันตรายนั่นเอง
ที่มา : odditycentral | เรียบเรียงโดย เพชรมายา
