จาลา (Jala) เมืองเล็ก ๆ ในรัฐนายาริตประเทศเม็กซิโก มีชื่อเสียงในฐานะที่เป็นบ้านของ “ข้าวโพดที่ใหญ่ที่สุดในโลก” ถึงแม้ว่าข้าวโพดสายพันธุ์นี้จะถูกนำไปปลูกที่ภูมิภาคอื่น ๆ ของประเทศ แต่มันกลับไม่ใหญ่โตเท่าเมืองแห่งนี้
ในปี 2019 เฆซุส นาซาริโอ ชาวไร่ที่กลายเป็นผู้ชนะการแข่งขันซังข้าวโพดประจำปีที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกในเมืองจาลา โดยวัดความยาวได้ถึง 39.5 เซนติเมตร โดยเฉือนอันดับ 2 ไปเพียงครึ่งเซนติเมตรเท่านั้น ส่วนผู้แข่งขันรายอื่น ๆ ก็มีขนาดของข้าวโพดที่ตัวเองปลูกใหญ่ไม่ต่างกันเท่าไหร่
ส่วนข้าวโพดที่ทุกคนนำมาแข่งก็คือสายพันธุ์พื้นเมืองจาลา ซึ่งเป็นข้าวโพดสายพันธุ์ “ยักษ์” ที่รู้จักกันดีในอุตสาหกรรมการผลิตข้าวโพดมาตั้งแต่อดีตเมื่อกว่า 100 ปีก่อน
แต่โชคร้ายที่ข้าวโพดจาลามีขนาดเล็กลงเรื่อย ๆ เมื่อเทียบกับในอดีต เพราะหากย้อนกลับไปในปีก 2016 ข้าวโพดของผู้ชนะเลิศมีความยาวถึง 45 เซนติเมตร และหากเราย้อนกลับไปถึงในปี 1924 ข้าวโพดที่ผลิตได้ในตอนนั้นจะมีข้าวยาวมากถึง 60 เซนติเมตร
ส่วนสาเหตุที่มันมีขนาดเล็กลงเนื่องจากจำนวนชาวไร่ที่ปลูกข้าวโพดจาลามีจำนวนน้อยลง
แคโรไลนา คามาโช นักวิจัยด้านเศรษฐกิจและสังคมกล่าวว่า “ไร่ข้าวโพดจาลาไม่เหมาะกับการใช้เครื่องจักรเนื่องจากขนาดของมันและความต้องการของตลาด”
“มันต้องใช้การเก็บเกี่ยวด้วยมือเนื่องจากต้นของมันสูงหลายเมตร ชาวไร่จึงต้องเก็บเกี่ยวมันด้วยการขี่บนหลังม้า”
แม้จะมีขนาดใหญ่จนดูน่าประทับใจและรสชาติที่แสนอร่อย แต่ความจริงก็คือข้าวโพดจาลาพื้นเมือง กำลังค่อย ๆ หายไปอย่างช้า ๆ ชาวไร่เลิกผลิตและหันไปปลูกข้าวโพดสายพันธุ์อื่นที่พวกเขาสามารถดูแลได้ง่ายขึ้น
และอีกมุมหนึ่ง สายเลือดทางพันธุกรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของข้าวโพดจาลากำลังเจือจางจากการผสมกับพันธุ์อื่น ๆ ในหุบเขาที่มีละอองเรณูตกลงในข้าวโพดจาลา ผู้เชี่ยวชาญจึงกังวลเกี่ยวกับการผสมข้ามพันธุ์ในพื้นที่เพาะปลูกที่เป็นเอกลักษณ์ของข้าวโพดจาลา
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ถึงแม้จะมีการส่งออกข้าวโพดจาลาไปปลูกยังเมืองอื่น ๆ รวมถึงนอกรัฐนายาริต เช่นในเมืองใกล้เคียงอย่างซีนาโลอาและเมืองฮาลิสโก รวมถึงส่วนอื่น ๆ ของรัฐนายาริต แต่มันก็ไม่เติบโตได้ดีเท่ากับพื้นที่เชิงภูเขาไฟเซโบรูโกในเมืองจาลาที่มีแร่ธาตุในดินสูง
ที่มา : cimmyt | เรียบเรียงโดย เพชรมายา
