นี่คือ ชับนัม คาห์น ศิลปินและนักเขียนสาวชาวแอฟริกาใต้ เธอเป็นหญิงสาวธรรมดาที่ไม่มีใครรู้จักมากนัก และเธอก็ไม่คิดว่าภาพถ่ายของตนเองจะไปปรากฏอยู่บนโฆษณาทั่วโลก โดยที่เธอไม่ได้รู้เห็นด้วยและได้รับค่าตอบแทนแม้แต่บาทเดียว
ราคาที่แท้จริง ของการถ่ายภาพฟรี
ย้อนกลับไปเมื่อ 6 ปีก่อน ชุบนับต้องประหลาดใจไม่น้อย เมื่อเพื่อนๆ ของเธอที่อาศัยอยู่ในแคนาดา ส่งภาพในหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นฉบับหนึ่งมาให้ดูว่า ตัวชุบนัมเองไปปรากฏอยู่ในโฆษณารณรงค์เกี่ยวกับผู้อพยพเข้าประเทศ แน่นอนว่าเธอไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรกับผู้อพยพ แต่เธอแค่แปลกใจว่าทำไมใบหน้าของเธอถึงไปอยู่ในโฆษณาได้
เพื่อนๆ ของเธอเตือนให้เธอนึกได้ว่า เมื่อหลายปีก่อน ชุบนัมได้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการถ่ายภาพที่เรียกว่า “100 Faces” ช่างภาพคนหนึ่งได้ถ่ายภาพผู้คนจำนวน 100 คนที่แตกต่างกันทางด้านเชื้อชาติ ชุบนัมเองถูกโน้มน้าวให้ไปร่วมถ่ายภาพในโครงการนี้ และเธอก็ยินดีเป็นอย่างยิ่ง เพราะเธอต้องการได้ภาพถ่ายใบหน้าตรงจากช่างภาพมืออาชีพสัก 2-3 ใบแบบฟรีๆ เช่นกัน ชุบนัมตกลงเซ็นสัญญาโดยที่ไม่ได้ใส่ใจในรายละเอียดที่ถูกเขียนอยู่บนหน้ากระดาษแม้แต่น้อย
ด้านบนนี้คือภาพถ่าย 3 ภาพของเธอ แสดงให้เห็นอารมณ์บนใบหน้าที่แตกต่างกัน ซึ่งต่อมาภาพทั้งหมดนี้ถูกขายให้กับเว็บไซต์จำหน่ายภาพถ่ายหลายแห่ง
ชุบนัมได้ติดต่อกลับไปยังช่างภาพคนดังกล่าว เขาแสดงความเสียใจกับเธอ สิ่งที่เกิดขึ้นทั้งหมดมันถูกต้องตามกฏหมายทุกอย่าง และรายละเอียดทั้งหมดก็ถูกระบุในสัญญาที่เธอเซ็นเอาไว้ก่อนถ่ายภาพอยู่แล้ว
ช่างภาพยินดีที่จะลบภาพของเธอออกจากเว็บไซต์ของเขา ซึ่งเขาบอกว่า เขาไม่สามารถทำอะไรกับภาพถ่ายที่ถูกแพร่กระจายออกไปได้บนโลกอินเทอร์เน็ต
และหลังจากนั้นไม่นาน ชุบนัมก็พบว่าภาพของตนเองไปปรากฏอยู่ตามโฆษณาต่างๆ มากมายหลากหลายประเภท เช่น
– การสนับสนุนผู้อพยพในแคนาดาและอุรุกวัย
– ขายพรมในนิวยอร์ก
– เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องการจัดทริปท่องเที่ยวในเวียดนาม กัมพูชา และลาว
– มีถุงใต้ตาและร่องรอยที่น่าเกลียดบนใบหน้า และหน้าของเธอเนียนใสขึ้นหลังใช้ครีมต้านริ้วรอยในคลินิกแห่งหนึ่ง
– เป็นพรีเซนเตอร์ร้านหมอฟันในเวอร์จิเนีย
– ทำผ่าตัดเลสิกดวงตาและรู้สึกยินดีกับผลลัพธ์ที่ได้
– เธอมีหลายสัญชาติ บางครั้งก็เป็นคนอินเดีย (ถูกเติมจุดแดงบนหน้าผาก) หรือบางครั้งก็เป็นคนอเมริกัน
ถูกเปลี่ยนตัวตนจนกลายเป็นคนอื่นอย่างสมบูรณ์
ไม่ใช่แค่ภาพในโฆษณา แต่ชุบนัมต้องตกใจมากที่หลายเว็บไซต์ไม่ใช่แค่เพียงนำภาพเธอไปใช้เท่านั้น แต่ยังใส่เธอลงไปเป็นพนักงานคนหนึ่งอีกด้วย เธอเป็นทั้งผู้จัดการแคมเปญ ไกด์ทัวร์ คุณครู และพี่เลี้ยงเด็ก จากภาพด้านล่างคุณจะเห็นได้ว่า ชื่อของเธอเปลี่ยนไป และกลายเป็นผู้จัดการแคมเปญไปแล้ว
เธอสงสัยเหลือเกินว่า ถ้าบริษัทรับเลี้ยงเด็กยังสร้าง “พี่เลี้ยงปลอมๆ” ขึ้นมา แล้วใครกันแน่ที่จะต้องไปเลี้ยงเด็กจริงๆ ? เราจะเชื่อสิ่งที่เห็นบนโลกออนไลน์ได้อย่างไร ?
ช่างภาพยืนยันว่า ในสัญญาที่ย่อหน้าที่ระบุเอาไว้ว่า “ชื่อและคุณสมบัติสามารถถูกเปลี่ยนได้” นั่นหมายความว่า ผู้ซื้อภาพสามารถเปลี่ยนตัวตนของชุบนัมให้กลายเป็นตัวตนใหม่ยังไงก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นลูกค้า พนักงานประจำ หรือแม้แต่หญิงสาวที่กำลังมองหาคู่เดท
ด้านบนนี้คือเว็บไซต์หาคู่เดทในฝรั่งเศส โดยมีภาพของเธออยู่ พร้อมกับข้อความที่แปลได้คร่าวๆ ว่า “ฉันอยู่นี่แล้ว อย่าคลิกแรงเกินไป เพราะฉันเปราะบาง ฉันกำลังมองหาเจ้าชายทรงเสน่ห์ในฝัน ที่จะขี่ม้าขาวมาขโมยหัวใจของฉันไป”
หลังจากที่ชุบนัมได้โพสต์เรื่องราวของเธอในทวิตเตอร์ ก็มีชาวเน็ตจำนวนมากที่บอกเล่าประสบการณ์การเจอภาพของชุบนัมตามที่ต่างๆ ชาวเน็ตคนหนึ่งบอกว่าเขาเห็นภาพของเธอในโฆษณาหนึ่งที่ลอนดอน หลายคนบอกว่าเห็นภาพเธอในเว็บไซต์ต่างๆ เช่น คลินิก ธนาคาร กีฬา และอื่นๆ อีกมากมาย
รวมถึงภาพของเธอก็อยู่ในโปสเตอร์ของแม็คโดนัลด์ ทั้งในอินเดีย จีน และเกาหลีใต้อีกด้วย แน่นอนว่าเธอไม่เคยได้เงินแม้แต่บาทเดียว
เรื่องราวของชุบนัมสอนอะไรเราได้บ้าง ?
การถ่ายภาพฟรี ไม่ใช่สิ่งดีเสมอไป อย่างที่เราได้เห็นตัวอย่างแล้วจากกรณีของ ชุบนัม คาห์น สิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือการพิจารณารายละเอียดของสัญญาอย่างถี่ถ้วน โดยเฉพาะบริเวณตัวหนังสือที่เล็กที่สุดในสัญญา
และเมื่อไหร่ที่ภาพของคุณไปปรากฏบนโลกออนไลน์แล้วล่ะก็ มันแทบเป็นไปไม่ได้เลยที่จะลบมันให้หายออกไปได้ทั้งหมด มันสามารถถูกนำไปใช้ด้วยวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน ทั้งเรื่องดีและเรื่องไม่ดี รวมไปถึงเรื่องเสื่อมเสียต่างๆ แถมคุณยังไม่ได้รับเงินจากสิทธิ์ที่ควรจะได้ตรงนี้อีกด้วย
สามารถติดตามเรื่องราวน่าสนใจอื่นๆ เพิ่มเติมได้ข้างล่างครับ
ที่มา : brightside | เรียบเรียงโดย เพชรมายา
